సాక్షాత్తు పరమేశ్వరుడే నాగ పంచమి రోజు భక్తులు ఏ విధంగా ఆచరించాలో పార్వతీ దేవికి వివరించినట్లు స్కాంద పురాణంలో పేర్కొనబడింది. శివుని మెడలో ఆభరణంగా వెలిగే నాగేంద్రుడిని పూజించడం హిందూ సాంప్రదాయంలో ముఖ్యమైన ఆచారం.
నాగ పంచమి రోజున, భక్తులు నాగ దేవత ప్రతిమకు పంచామృతంతో అభిషేకం చేసి, జాజి, సంపెంగ, గన్నేరు వంటి పవిత్ర పుష్పాలతో పూజలు చేయాలి. అనంతరం పాయసం నైవేద్యంగా సమర్పించాలి. ఈ విధమైన ఆచరణను ముక్కంటి దేవుడు శక్తిమాత పార్వతికి స్వయంగా వివరించినట్లు స్కాంద పురాణం తెలిపుతోంది.
నాగపంచమి సందర్భంగా భక్తులు నాగేంద్రుడికి పాలు, మిరియాలు, పుష్పాలు సమర్పించి పూజాపాఠాలు నిర్వహిస్తారు. ఇంట్లో వెండి, రాగి, రాతి లేదా చెక్కతో తయారైన నాగ ప్రతిమలకు పంచామృతాభిషేకం చేస్తారు.
ఈ సందర్భంగా సంతానాన్ని ప్రసాదించే పుత్రదైకాదశిగా భావించి, సంతానం లేని దంపతులు భక్తిశ్రద్ధలతో శ్రావణ మాస శుక్లపక్షం 11వ తిథి అయిన ఏకాదశి రోజున ప్రత్యేక పూజలు, ఉపవాసం చేస్తే సంతానప్రాప్తి కలుగుతుందని పురోహితులు చెబుతున్నారు.
ఈ రోజు దేవతా ఆరాధన, జపం, స్తోత్ర పారాయణం వంటి ఆధ్యాత్మిక క్రతువులు చేయడం వల్ల శుభఫలితాలు కలుగుతాయని విశ్వాసం
నాగపంచమి విశిష్టత
పూర్వకాలంలో ఓ గ్రామంలో ఒక ధనవంతురాలు జీవించేది. ఆమె ధనసంపద ఉన్నా, ధనగర్వం లేని, వినయవంతురాలైన ఒక సద్గుణవతి. పెద్దల పట్ల గౌరవం, పనివారి పట్ల కరుణతో వ్యవహరించే ఈ స్త్రీకి ఒక తీరని బాధ ఉండేది — ఆమె చెవిలో ఎప్పటికప్పుడు చీము కారడం, మరియు రాత్రిళ్ళలో తరచూ సర్పాలు కలలో కనబడటం. పాములు కాటు వేయబోతున్నట్లు కలలు కంటూ భయాందోళనలతో బాధపడుతూ ఉండేది.
ఎన్నిసార్లు పూజలు చేసినా, శాంతులు నిర్వహించినా సమస్య తీరలేదు. తన బాధను పరిష్కరించాలనే ఆశతో, తనను కలిసిన ప్రతీ ఒక్కరినీ ఉపాయం చెప్పమని అడిగేది. ఒకరోజు గ్రామానికి ఓ సాధువు వచ్చాడు. త్రికాలజ్ఞానుడు అనే కీర్తిని విన్న ఆమె, అతన్ని ఇంటికి ఆహ్వానించి పాదపూజ చేసి, అతిథి సేవ చేసి, తన బాధలను వినయంగా వివరించింది.
ఆ సాధువు తీవ్ర ధ్యానంలో లీనమై అనంతరం ఆమెకు చెప్పాడు:
“ఇది నీకు సర్పదోషం వల్ల ఏర్పడిన సమస్య. నాగేంద్రుని అనుగ్రహం లభించకపోవడమే దీనికి మూలకారణం. గత జన్మలో నీవు నాగ పూజల్ని తక్కువచేసి, పూజ చేసే వారిని ఆక్షేపించడంతో ఈ దోషం కలిగింది. ఇప్పుడు నీ భయాందోళనలు తొలగాలంటే శ్రద్ధాభక్తులతో నాగేంద్రుని ఆరాధించాలి.”
సాధువు ఆమెకు నాగపంచమి నోము విశిష్టతను, నియమ నిష్ఠలను వివరించి ఆశీర్వదించి వెళ్లిపోయాడు. ఆమె ఎంతో భక్తి, నిష్ఠతో ఆ వ్రతాన్ని ఆచరించి, ఆచారప్రకారం పూజలు చేసి, తరువాత ఆమె సమస్యలు పూర్తిగా తొలగిపోయాయి. చెవిలోని రుగ్మత నయమై, కలల భయాలు సమూలంగా తొలగిపోయాయి.
నాగపంచమి వ్రత విధానం (ఉద్యాపన)
🔸 వ్రత కాలం: శ్రావణ మాసంలో శుక్ల పక్ష పంచమి (నాగపంచమి) నాడు చేయాలి.
🔸 ప్రారంభం: సూర్యోదయానికి ముందే, ఉదయం ఐదు గంటలకు లేచి తలస్నానము చేయాలి.
🔸 ధారణ: ఎరుపురంగు వస్త్రము ధరించాలి.
🔸 ఇల్లు శుభ్రపరచి, గడపకు పసుపు, కుంకుమతో శోభ, గుమ్మానికి తోరణాలు, ఇంటి ముందు ముగ్గులు వేసుకోవాలి.
పూజకు అవసరమైన వస్తువులు:
- గంధం, కుంకుమ
- నాగేంద్రుడి వెండి విగ్రహం (లేదా నాగపదగ చిత్రపటము)
- తెల్ల అక్షింతలు, ఎర్రటి పూలు (కనకాంబరం, మందారం)
- నైవేద్యానికి: చలిమిడి, వడపప్పు, అరటిపండ్లు, చిన్న ముద్దలు
- రెండు ఎర్రటి మట్టి ప్రమిదలు, 7 వత్తులతో దీపం
- తాంబూలము, పసుపు, కుంకుమ
పూజ విధానం:
- ఉదయం 9 గంటలలోపు పూజను పూర్తి చేయాలి.
- పడమర దిక్కున తిరిగి పూజ చేయాలి.
- నుదుటి పై కుంకుమ ధరించాలి.
- “ఓం నాగరాజాయ నమః” మంత్రమును 108 సార్లు జపించాలి.
- కర్పూర హారతి ఇచ్చి, నైవేద్య సమర్పణ చేయాలి.
- కావలసిన వారు నాగ అష్టోత్తర శతనామavali, నాగ స్తోత్రం లేదా నాగేంద్ర సహస్రనామం పారాయణ చేయవచ్చు.
ప్రత్యేక సూచనలు:
పుట్టలకు పాలు పోయడం, దేవాలయాల్లో అభిషేకాలు చేయించడం వంశాభివృద్ధికి, సర్వసంపదల సాధనకు దోహదం చేస్తాయని పండితుల మాట.
ఉపవాసం ఉండాలి.
నిరాహారం, జాగరణ చేస్తే మరింత ఫలదాయకం.
ముత్తైదువులకు నాగ పూజ పుస్తకాలు, తాంబూలం ఇవ్వడం వల్ల పుణ్యఫలితం లభిస్తుంది.
పుట్టలకు పాలు పోయడం, దేవాలయాల్లో అభిషేకాలు చేయించడం వంశాభివృద్ధికి, సర్వసంపదల సాధనకు దోహదం చేస్తాయని పండితుల మాట.